EDE – Een routineoefening van Defensie op de Eder heide liep dit voorjaar uit op een grote brand. Oorzaak: een simulatiehandgranaat. Niet de militairen zelf, maar een wandelaar op een uitkijktoren sloeg als eerste alarm.

Vroege start

Voor de militairen begint de dag vroeg. Om zes uur staan ze op, trekken hun uniform aan en maken zich op voor een oefening met oefenhandgranaten. “Deze zijn niet scherp, maar geven wel rook en geluid, zodat het realistisch voelt,” legt een woordvoerder van Defensie later uit.

Wandeling met routine

Op hetzelfde moment stapt de 67-jarige Henk uit Ede op zijn oude fiets. In zijn afritsbroek en met verrekijker om zijn nek rijdt hij naar de uitkijktoren aan de rand van de hei. “Ik ga daar vaak heen om vogels te kijken,” zegt hij. “Gewoon een rustige start van de dag.”

Knallen op droge grond

Rond half negen vliegen de eerste oefengranaten door de lucht. Het knalt, rook trekt snel weg in de oostenwind. Soldaten lachen opgelucht: de oefening verloopt volgens plan. Maar de bodem is kurkdroog. Eén granaat landt in een struik, en even later kringelt er rook omhoog.

De militairen merken het niet. Voor hen hoort rook bij de oefening.

“Toen wist ik dat het misging”

Vanaf de toren ziet Henk het wel. “Eerst dacht ik dat het gewoon oefenrook was. Maar het bleef hangen, en toen ik mijn kijker erop zette zag ik oranje flikkeren. Toen wist ik dat het misging.”

Hij pakt zijn telefoon en belt 112. “Ik zie rook en vlammen, vlak bij het oefenterrein van Defensie.”

Brandweer in actie

Twaalf minuten later arriveren de eerste brandweerwagens. Slangen worden uitgerold, helmen glanzen in de zon. Het vuur knettert door het droge gras en verspreidt zich razendsnel. Het kost de brandweer uren om de brand onder controle te krijgen.

Een groot deel van de heide is zwartgeblakerd. “We hebben geluk gehad dat de wind niet is gedraaid,” zegt de brandweercommandant. “Dan was het vuur richting bebouwing getrokken.”

Onderzoek

Defensie bevestigt dat de brand tijdens een oefening is ontstaan. “We evalueren het incident en bekijken hoe dit in de toekomst voorkomen kan worden,” aldus de woordvoerder.

Terugkeer naar de hei

Henk fietst die middag naar huis, de geur van rook in zijn kleren. In zijn notitieboekje schrijft hij: “Vandaag zag ik hoe een oefening veranderde in een brand. Eén knal was genoeg.”

140 dagen later beklimt hij opnieuw de uitkijktoren. Waar eerder zwartgeblakerde grond lag, ziet hij nu frisse groene sprieten, jonge struikjes en zelfs vlinders die boven het veld dansen. Hij glimlacht: “De hei leeft weer.”

En zo laat de natuur zien dat ze veerkrachtiger is dan wij mensen vaak denken.