Weg uit de drukte van Derry. Het weer wordt de komende tijd goed en daar gaan we van profiteren. We gaan een paar dagen op een camping bij een prachtige baai met een zandstrand. Het hek van de camping is dicht. Er staan twee rijen chalets maar geen kort kampeerders. Het huisje waar je de receptie zou verwachten ziet er niet gebruikt uit. Wat is dit? De bewoonster van het eerste chalet geeft ons een telefoonnummer. die bel ik en krijg Billy aan de lijn, nou ja lijn klopt tegenwoordig niet meer maar je begrijpt wat ik bedoel.

Ik ben er binnen tien minuten, krijg ik te horen. En ja hoor, daar komt iemand op een Jeep mountainbike en dat is Billy. We zijn sinds maanden de eerste losse gasten. Hij legt ons alles uit en krijgen nog een folder.

Waar komen jullie nu vandaan? We komen nu uit Derry, daar waren we gisteren en vanochtend. Daar was ik ook zegt hij.
We hebben je niet gezien zeg ik. Maar ik jullie wel. Hebben jullie die murals gezien naast het museum?
Ja.
Dat ben ik, dus vanaf de muur heb ik jullie gezien. Dan volgt zijn indrukwekkende verhaal.

Billy McVeigh is een bekende figuur uit Derry ten tijde van de Troubles, vooral tijdens de Battle of the Bogside in augustus 1969:
Hij was pas 19 jaar oud toen hij op een iconische foto werd vastgelegd (die later werd omgevormd tot een muurschildering), terwijl hij met een steen in zijn hand een oprukkend legervoertuig confronteerde in de wijk Bogside.
Hij werd door sommigen “de beste relschopper van Derry” genoemd, een titel die hij later nederig van de hand wees, hoewel hij toegaf: “Ik was er altijd, en altijd vooraan.”
Ooggetuigen beschreven het als een soort lopende band waarop molotovcocktails werden gemaakt, en McVeigh draaide letterlijk “shiften” aan het front van de onrust.

Hij werd gevangen gezet en gemarteld.
Nu wordt hij behandeld voor huidkanker, niet een oorzaak van de zon maar van gassen uit die periode. De artsen noemen het chemische kanker.
Jaren werd er aan hem getrokken voor een interview maar telkens wees hij dat af. Uiteindelijk kwam hij aan het woord in de documentaire Once Upon a Time in Northern Ireland, waarin hij terugblikt op die periode.
Hij kan er nu over praten maar nog regelmatig wordt hij doorweekt van de transpiratie wakker na weer de zelfde nachtmerrie.
Hij heeft geschoten en is beschoten.

Het zal voor veel al wel genoeg zijn maar toch is hier een beknopte versie van dat interview.

Billy groeide op in de katholieke Bogside-wijk in Derry, als lid van een gezin met drie gezinnen tegelijk in een huis van drie kamers, wat diepe ongelijkheid binnen de stad weerspiegelde  . Hij schetst een beeld van dagelijkse discriminatie: slechte huisvesting, gebrek aan werk en structurele ontzegging van stemrecht aan katholieken — hij benadrukt: “One man, one vote” was een centrale eis. Het geweld bouwde zich op door bruut politieoptreden tegen vreedzame marsen, waardoor jongerenzoals hij begonnen met “geprepareerd de straat op te gaan”. Over die legendarische drie dagen in augustus 1969 — de Battle of the Bogside — zegt hij dat hij slechts 17 was, dat hij “weigerde weg te gaan”: “It didn’t last that long … we retreated back to the Bogside.” Maar hij maakte ook de angst mee: “I thought… ‘we’re all gonna get shot… the city was finished.’”  . Daarnaast wordt zijn houding typerend genoemd als “good craic, dangerous, good craic,” een uitdrukking van het rauwe elan dat hij voelde tijdens die opstand  .

In 1971 escaleerde de boel. De mural met Billy en het legervoertuig herinnert hij zich als de dag van gisteren,“I refused to go away…

Wanneer begonnen de onlusten (The Troubles)?

De onrust begon in 1968, vooral door de burgerrechtenbeweging in Noord-Ierland die protesteerde tegen discriminatie van katholieken op het gebied van stemmen, wonen en werk.

Een belangrijk keerpunt was:

oktober 1968: politie slaat een vreedzame mars in Derry uiteen — live op tv. Dat wakkerde het vuur aan.

🔥 De Battle of the Bogside

augustus 1969 Drie dagen lang vocht de katholieke gemeenschap van Derry (Bogside) tegen de Royal Ulster Constabulary (RUC) en loyalistische bendes. Hierbij gebruikten ze molotovcocktails, barricades en stenen. Deze botsing wordt vaak gezien als het echte begin van The Troubles.

🪖 Wanneer kwam het Britse leger?

13 augustus 1969: het Britse leger werd voor het eerst ingezet in Derry, dus al in 1969. De eerste troepen kwamen om de RUC te ontlasten en de katholieken te “beschermen”, (waar heb ik dat meer gehoord) aanvankelijk werden ze zelfs toegejuicht in Bogside.

🩸 En wat gebeurde er in 1971?

1971 was een escalerend jaar:

Internering zonder proces werd ingevoerd door de Britse regering. Veel nationalisten/katholieken werden zonder aanklacht opgesloten. Dat leidde tot massale protesten, rellen en nog meer geweld. Het is ook het jaar waarin het Britse leger harder ging optreden, en het vertrouwen van de katholieke gemeenschap snel verspeelde.

Dertig jaar lang werd Noord-Ierland verscheurd door geweld, haat en wantrouwen. Maar op Goede Vrijdag 1998 gebeurde er iets ongekends: vijanden gingen met elkaar aan tafel zitten.

Katholieken en protestanten. Britten en Ieren. Politici die elkaar eerder niet de hand wilden geven, tekenden nu voor vrede. Het Goede Vrijdagakkoord werd het begin van iets nieuws:

👉 wapens inleveren,

👉 samen besturen,

👉 en kiezen voor de weg van de dialoog.

De IRA zou later zijn wapens definitief neerleggen, en geweld werd langzaam ingeruild voor politiek. Dat proces is nog niet volmaakt, maar het bewijst dat zelfs in het donkerste conflict licht mogelijk is.

Billy en ik.